کوالکام یا مدیاتک
پس از انقلاب پردازندههای مبتنی بر ARM در دنیای گجتهای موبایل، اینتل بزرگترین مغلوب میدان لقب گرفت. کوالکام یکی از کمپانیهایی است که با تکیه بر معماری ARM به یکهتاز میدان رقابت تبدیل شد، اما داستان سلطنت کوالکام نیز در حال نزدیک شدن به صفحات آخر است، چراکه مدیاتک خود را برای رقابت در سطح جهانی آماده میکند.
اینتل پس از انقلاب گجتهای موبایل، قدرت پردازندههای مبتنی بر معماری ARM را با تمام وجود احساس کرد. تولیدکنندگان گوشیهایهوشمند و تبلتها اینتل را رها کرده و پردازندههای مبتنی بر معماری ARM را که بسیار کممصرفتر و ارزانتر از نمونههای ساخت اینتل بودند، در محصولات خود استفاده کردند. البته بخشی از این موضوع را نیز باید به پای اشتباهات اینتل گذاشت، هرچند این کمپانی با اذعان به سیاستهای اشتباه خود، در سالهای اخیر روی توسعهی پردازندههای بهینه و کارآمد برای گجتهای موبایل متمرکز شده، اما همچنان عنان بازار در دست محصولات مبتنی بر معماری ARM است.
در صدر تولیدکنندگان پردازندههای ARM که همراه با انقلاب گوشیهایهوشمند، رشدی خارقالعاده را به خود دیدند، کوالکام قرار دارد. آمارهای منتشر شده که برگرفته از گزارش مالی کوالکام است، نشان میدهد که این کمپانی سال ۲۰۱۴ میلادی درآمدی ۲۶.۵ میلیارد دلاری را از آن خود کرده که در مقایسه با سال ۲۰۱۳ میلادی رشدی هفت درصدی را تجربه کرده است. کوالکام سال ۲۰۱۳ میلادی ۲۴.۸۷ میلیارد دلار درآمد کسب کرد. این کمپانی در چند سال اخیر توانسته بهترین دوران تجاری خود را تجربه کند، چراکه هر یک از محصولات پرچمدار این کمپانی با بهبود در مقایسه با نسلهای پیشین، بسیاری از رقبا را با ثبت نتایج بنچمارک برتر، پشت سر گذاشت. اما این روند بزودی تغییر خواهد کرد، چراکه قانون تجارت دامنگیر این کمپانی شده و آن را به زیر خواهد کشید. تسلط بر بازار برای همیشه، امری محال است.
مدیاتک، کمپانی تایوانی ناشناختهای بود که فعالیت خود را سال ۱۹۹۷ میلادی با تولید تراشه برای درایوهای نوری آغاز کرد. این کمپانی بلافاصله پس از تولید تراشههای مورد استفاده در سیدیرامها، تولید تراشههای مورد استفاده در دیویدی رامها را نیز آغاز کرد. در ادامه سهم آنها در این بازار اضافه شد تا اینکه مدیاتک پس از چند سال طیف گستردهای از محصولات را برای استفاده در دستگاههای پخش دیویدی تا تلویزیونها روانهی بازار میکرد. مدیاتک یکی از شناختهشدهترین کمپانیها در داخل تایوان است، اما ظهور این کمپانی در بازار جهانی و درخشش آن از سال ۲۰۰۷ میلادی آغاز شد.
فعالیتهای مدیاتک با خرید بخشی از کمپانی آمریکایی Analog Devices که در زمینهی شبکههای مخابراتی سلولار فعال بود، آغاز شد. مدیاتک با خرید این کمپانی وارد بازار بزرگ چین شد. چند سال بعد آنها سراغ خرید کمپانی دیگری رفتند و این بار قرعه به نام Ralink افتاده بود. این کمپانی تولیدکنندهی تراشههای وای-فای بود که اغلب در دانگلهای وای-فای ارزان قیمت مورد استفاده قرار میگیرد. خریدهای این چنین منجر به افزایش تخصص مدیاتک در زمینه تولید ماژولهای سختافزاری مورد استفاده در گجتهای موبایل و نهایتا باعث پیشرفت این کمپانی تایوانی در دنیای موبایل شد.
با فرارسیدن انقلاب گوشیهایهوشمند، دوران شکوفایی مدیاتک نیز فرارسید. تولیدکنندگان چینی تولید گوشیهایهوشمند الهام گرفته از گوشیهایهوشمند پرطرفدار بازار را آغاز کردند و در واقع نسخههای شرقی محصولات موجود در بازار را ارائه دادند. مدیاتک در این دوران از موقعیت ایجاد شده به درستی استفاده کرد و محصولاتی نظیر MT62XX را روانهی بازار کرد که در واقع اولین قدمهای مدیاتک در راه تبدیل شدن به یک قدرت جهانی محسوب میشد.
تراشهی تولید شده توسط مدیاتک امکانات جالب توجهی را در اختیار تولیدکنندگان گوشیهایهوشمند قرار میداد که از جملهی آن میتوان به پشتیبانی از دو سیمکارت و پخش کانالهای تلویزیونی از طریق آنتن اشاره کرد. کاربران ایرانی با این گوشیها آشنا هستند، چراکه در سالهای نهچندان دور این محصولات با آنتنهای بزرگ، بازار ایران را نیز تحت تاثیر خود قرار دادند. هرچند گوشیهایهوشمند تلویزیوندار بصورت گستردهای در کشورهای در حال توسعه مورد استقبال قرار گرفتند، اما این محصولات با ذائقهی کاربران اروپایی و آمریکایی سازگار نبود و مدیاتک باید برای ورود به این بازارها سیاستهای دیگری را در پیش میگرفت.
اندروید همه چیز را تغییر داد
با توجه به استقبال از گوشیهایهوشمند اندرویدی در بازارهای آسیایی، این ابزارها وارد مرحلهی تازهای شدهاند. هرچند اپل انقلاب گوشیهایهوشمند را با پلتفرم مبتنی بر اپلیکیشنهای متنوع ایجاد کرد، اما انتخاب بازار محصولات رده بالا، این کمپانی را تا حدودی از بازارهای آسیایی دور کرده، در حالی که اندروید به دلیل رایگان بودن، تولیدکنندگان بسیاری را به سوی خود جلب کرده است. اندروید امروزه به خوبی از جانب گوگل پشتیبانی میشود و بهرهگیری از فروشگاههای متعدد اپلیکیشنها در کنار رایگان بودن این سیستمعامل، اندروید را به یک سیستمعامل کاربردی و پرطرفدار بدل کرده است.
تولید انواع گوشیها تا پیش از توسعهی سیستمعاملهایی نظیر اندروید بسیار پیچیده بود. تولیدکنندگان مجبور بودند برای ساخت یک گوشی، از مراحل مختلفی با موفقیت عبور کنند تا در نهایت قادر باشند محصول نهایی را روانهی بازار کنند. برای مثال یک تولیدکننده برای ارائهی محصول به بازار نیازمند توسعهی یک سیستمعامل بود. توسعهی انواع درایورها برای صفحات نمایش، کیبوردها و تراشههای گوناگون نیز پس از سیستمعامل انجام میشد تا سختافزار در کنار نرمافزار به خوبی کار کند. پس از تولید محصول نهایی، نیاز به اپلیکیشنهایی بود که این مسئولیت نیز برعهدهی تولیدکنندگان قرار داشت تا محصول خود را با برگهای برنده نرمافزاری روانهی بازار کنند.
فرآیند تولید بسیار پیچیده بود. اما با ظهور اندروید، این فرآیند بسیار سادهتر شد. گوگل سیستمعامل واحدی را برای استفاده در گوشیهایهوشمند ساخته بود که باعث میشد بخش بزرگی از مراحل ساخت یک محصول حذف شود. حذف کلیدهای فیزیکی و کیبوردها از روی گوشیهایهوشمند و محدود کردن ارتباط با گوشی به صفحهی نمایش لمسی، بخش بزرگی از دردسرهای توسعهی درایورها را نیز از بین برد. تولیدکنندگان تنها باید یک صفحهی نمایش را با اندروید به کار میگرفتند.
ورود انواع برندهای مختلف به حوزهی تولید گوشیهایهوشمند و برنامهریزی برای به دست آوردن سهمی از بازار بزرگ آسیا، بسیاری از تولیدکنندگان را نیازمند تراشههایی کرد که تولیدکنندهی آن باید توانایی لازم برای تولید تراشهها در تیراژهای بالا و قیمت ارزن را میداشت. این فاکتورها بصورت خودکار تولیدکنندگان آمریکایی و اروپایی را از گزینههای مورد انتخاب خارج میکرد. مدیاتک تنها کمپانی بود که توانست از فرصت ایجاد شده به خوبی استفاده کند. این کمپانی تایوانی جایگاه خود را تثبیت کرد و با خرید Analog Devices و Ralink جایگاه خوبی نیز در چین برای خود دست و پا کرد. مدیاتک اولین محصول خود را با عنوان MT651X روانهی بازار چین کرد. این تراشه براساس لیتوگرافی ۶۵ نانومتری توسعه یافته و بود و هستههای مورد استفاده در آن که از دستورات ARMv6 پشتیبانی میکردند، با فرکانس ۴۰۰ و ۶۰۰ مگاهرتز کار میکردند. مدیاتک از سال ۲۰۱۰ میلادی تولید تراشهها با قابیت پشتیبانی از شبکههای 3G را در دستور کار قرار داد. این کمپانی یک سال پس از عرضهی اولین تراشهها با پشتیبانی از 3G، محصولات خود را بر مبنای دستورات AMRv7 روانهی بازار کرد و این موضوع سبب شد تا مدیاتک از همان ابتدای کار سوار بر موج تولید گوشیهایهوشمند چینی باشد.
تایوانیها علاوه بر تولید تراشههای مختلف، پشتیبانی خوبی برای محصولات خود ارائه میدادند. مثلا این کمپانی پس از عقد قراردادهای همکاری با تولیدکنندگان، به آنها کمک میکرد تا بتوانند محصولی بهینهتر برای اجرای سیستم عامل اندروید ارائه کنند. بنابراین تولیدکنندگان چینی میتوانستند تا اندروید را آنچنان که دوست دارند، تغییر دهند و ظاهر گوشیهوشمند خود را مبتنی بر نیاز خود طراحی کنند.
در پیش گرفتن چنین سیاستی بسیار خلاقانه بود و منجر به افزایش استقبال از تراشههای این کمپانی در میان تولیدکنندگان شد. این موضوع بیش از سایر تولیدکنندگان، کمپانیهای چینی را به سوی خود جلب کرد، چراکه این کمپانیها در پی سادهسازی هر چه بیشتر فرآیند تولید محصولات بودند. از طرفی دیگر این موضوع باعث سادهسازی هر چه بیشتر تولید گجتهای موبایل برای تولیدکنندگان نوپا میشود که از اینرو بخشی از مشتریان مدیاتک را نیز مشتریان تازهکار تشکیل میدهند.
در روزهایی که مدیاتک مشغول شناساندن خود به تولیدکنندگان بود، کوالکام در بازارهای غربی یکهتاز میدان بود، چراکه این کمپانی پیش از مدیاتک تراشههایی را با پشتیبانی از شبکههای مخابراتی 3G و 4G روانه بازار کرد. زمانی که کوالکام تراشهی دو هستهای اسنپدراگون S3 Scorpion را روانهی بازار کرد، مدیاتک تازه موفق به تولید تراشههای تک هستهای یک گیگاهرتزی خود شده بود. مدیاتک پس از تلاشهای فراوان موفق شد تا در سال ۲۰۱۲ میلادی، یعنی سه سال پیش اولین تراشهی دو هستهای خود را با فرکانس کاری یک گیگاهرتز روانهی بازار کند. این تراشه MT6577 نام داشت. در این دوران کوالکام اولین تراشهی ۴ هستهای خود را با عنوان اسنپدراگون S4 روانهی بازار کرده بود و هنوز فاصلهی بسیار زیادی بین این دو کمپانی وجود داشت.
سال ۲۰۱۳ را باید بازهی زمانی عنوان کرد که در آن مدیاتک با شتاب بالایی پیشرفت کرد. این کمپانی تایوانی در طول این سال موفق شد تراشههای خود را به روی لیتوگرافی ۲۸ نانومتری منتقل کند. مدیاتک در طول سال ۲۰۱۳ به یکباره از تولید پردازندههای تک هستهای با فرکانس یک گیگاهرتز، به تولید تراشههای چند هستهای با پشتیبانی از شبکههای ارتباطی 3G و +HSPA رسید. از سال ۲۰۱۳ بود که سایر تولیدکنندگان، مدیاتک تایوانی را به عنوان رقیبی سرسخت در حوزهی تولید تراشههای مورد نیاز برای گجتهای موبایل دریافتند. رفته رفته مدیاتک از پس پرده بیرون آمد و خود را بهعنوان یک کمپانی قدرتمند در بازارهای جهانی به تولیدکنندگان شناساند، به گونهای که محصولات آن در بازارهای غربی نیز خریدار داشت. مدیاتک محصولات خود را با سرعت بالایی بهبود میداد، بطوریکه در عرض تنها ۶ ماه فرکانس پردازندهی گرافیکی این کمپانی سه برابر شد!
تراشههای هشت هستهای
چه کسی به پردازندههای هشت هستهای نیاز داشت؟
مدیاتک که کار خود را از تولید محصولات مبتنی بر فناوریهای قدیمی آغاز کرده بود، حال به نقطهای رسید که حتی رکوردهای جدیدی را در دنیای تراشهها به ثبت میرساند. بسیاری از کاربران و تولیدکنندگان در انتظار تولید چنین تراشههایی بودند، اما هیچ یک از کمپانیها برای تولید چنین تراشهای اقدام نمیکرد تا اینکه به یکباره مدیاتک نام خود را بر سر زبانها انداخت. یک ماه پس از تولید آخرین سری از پردازندههای چهار سری، مدیاتک دست به کار شد تا نشان دهد که تنها یک دنبالکننده نیست. مدیاتک سپس تراشهی MT6592 را معرفی کرد. این تراشه از وجود هشت هستهی پردازشی با فرکانس ۲ گیگاهرتز بهره میبرد، همچنین در آن از پرازندهی گرافیکی Mali-450 با فرکانس ۷۰۰ مگاهرتز استفاده شده بود.
شاید تا چند سال پیش سران کوالکام مدیاتک را چندان جدی نمیگرفتند، اما انتشار ویدئویی برای تمسخر تراشهی هشت هستهای مدیاتک از سوی کوالکام نشان داد که این کمپانی تایوانی به جدیترین رقیب کوالکام آمریکایی تبدیل شده است. البته چندی پس از این موضوع، کوالکام تراشهی هشت هستهای خود یا همان اسنپدراکگون ۶۱۵ را معرفی کرد که در دیزایر ۸۲۰ اچتیسی نیز مورد استفاده قرار گرفت.
تولید تراشههای هشت هستهای کار چندان پیچیدهای نبود و هر تولیدکنندهای میتوانست تراشههای هشت هستهای را تولید کند. اما نکتهای در تولید تراشههای هشت هستهای وجود داشت، پیروی از معماری big.LITTLE بود که سامسونگ نیز از این معماری ARM در تولید تراشههای هشت هستهای اکسینوس خود پیروی میکرد. این معماری در واقع تراشههای هشت هستهای را تبدیل به تراشههای شبه هشتهستهای میکرد، چراکه در آن واحد فقط چهار هسته از پردازنده مورد استفاده قرار میگرفت. ARM معماری big.LITTLE را برای بهبود مصرف باتری توسعه داد تا در زمان استفادهی معمولی از گجت، چهار هستهی ضعیف و در عین حال کم مصرف مورد استفاده قرار گیرد و در زمان نیاز به قدرت پردازشی بیشتر، چهار هستهی پرقدرتتر وارد عمل شوند.
مهندسان مدیاتک بار دیگر دست به کار شدند تا هشت هستهی تراشهی تولیدی خود را به کار بگیرند. مدیاتک اولین کمپانی لقب گرفت که توانست هر هشت هستهی موجود در تراشهی را بصورت همزمان مورد استفاده قرار دهد. کوالکام در این دوران پردازندهی قدرتمند خود، اسنپدراگون ۸۰۰ را مبتنی بر لیتوگرافی ۲۰ نانومتری معرفی کرد که به واقع یکی از بهترین تراشههای تولید شده توسط این کمپانی است. امتیاز کسب شده توسط این تراشه در بنچمارک انتوتو ۳۱٫۰۰۰ بود. مدیاتک نیز با تراشهی هشت هستهای خود نشان داد که بیشتر از هر زمان دیگری به کوالکام نزدیک شده است، چراکه این تراشه نیز امتیاز ۳۱٫۰۰۰ را در انتوتو کسب کرد.
اما چیزی که نام مدیاتک را بر سر زبانها انداخت، نه تراشهی هشت هستهای این کمپانی، بلکه استفاده از محصولات این کمپانی در اغلب گوشیهایهوشمند چینی بود که روانهی بازار میشدند. هرچند در این بین شماری از کمپانیهای مطرح از تراشههای سایر تولیدکنندگان تراشهها استفاده میکردند که البته جایگاه هیچ یک از آنها در مقایسه با مدیاتک روشن نبود.
مدیاتک با تعیین قیمتهای بسیار پایین برای تراشههای خود در کنار سیستمعامل اندروید، راه را برای تولیدکنندگان چینی باز کرد تا گوشیهایهوشمند خود را روانهی بازارهای در حال توسعه کنند.
کوالکام در سال ۲۰۱۴ میلادی پس از معرفی تراشهی اسنپدراگون 801، اسنپدراگون 805 را معرفی کرد. اسنپدراگون 805 موفق شد تا امتیاز ۴۶٫۰۰۰ را در بنچمارک انتوتو کسب کند. مدیاتک نیز در این دوران بیکار ننشست. این کمپانی در نیمهی ابتدایی سال ۲۰۱۴ میلادی خاموش بود. مدیاتک در ابتدای سال ۲۰۱۴ میلادی تراشهی MT6595 را با چهار هستهی پردازشی و پشتیبانی از شبکههای مخابراتی 4G LTE روانهی بازار کرد. نکتهی جالب توجه در مورد این تراشه ثبت رکورد ۴۷٫۰۰۰ بود. مدیاتک در نیمهی دوم سال ۲۰۱۴ میلادی تراشهی ۶۴ بیتی خود را معرفی کرد. همانطور که میدانید اپل با معرفی تراشهی ۶۴ بیتی A7 در آیفون 5S، معادلات را در دنیای پردازندهها به هم ریخت. کوالکام در ابتدای کار استفاده از تراشههای ۶۴ بیتی را غیرضروری خواند، اما بعدها خود نیز به جمع تولیدکنندگان این پردازدهها پیوست. مدیاتک همزمان با عرضهی محصولات مبتنی بر اسنپدراگون 805 به بازار، MT6795 را معرفی کرد. این تراشهی ۶۴ بیتی از وجود هشت هستهی پردازشی بهره برده و از شبکههای LTE نیز پشتیبانی میکند. فرکانس هستههای این تراشه ۲.۲ گیگاهرتز بوده و همچنین از حافظههای رم دو کاناله پشتیبانی میکند.
علیرغم رشد خوب، محصولات مدیاتک نیز یک مشکل اساسی دارند و آن پردازندهی گرافیکی مورد استفاده در تراشههای تولیدی این کمپانی است. هرچند پردازندههای توسعه یافته توسط مدیاتک به خوبی انتظارات را برآورده میکنند، اما پردازندههای گرافیکی مورد استفاده در تراشههای این کمپانی بسیار ضعیفتر از رقبا هستند. در مقابل کوالکام در این خصوص بسیار بهتر از مدیاتک عمل میکند، بطوریکه اگر پردازندهی گرافیکی اسنپدراگون 800 کوالکام، بهترین تراشهی مدیاتک را با یک اختلاف معین پشت سر میگذاشت، اسنپدراگون 805 این اختلاف را دو برابر کرده است. قابلیت انجام بازیها را باید یک نکتهی بسیار مهم در تراشهها خواند که مدیاتک در آن ضعف دارد.
مدیاتک با آگاهی از این موضوع بهبودهایی را در تراشههای خود اعمال کرده است. با مقایسهی نسل اول تراشههای هشت هستهای این کمپانی، میتوان به روشنی پیشرفتهای صورت گرفته را دید. برای مثال تراشهی MT6595 در مقایسه با MT6592 از نظر پردازندهی گرافیکی دو برابر بهتر شده است. در صورتی که پیشرفت مدیاتک به همین سرعت ادامه داشته باشد، این کمپانی میتواند به یکی از بهترین تراشههای مورد استفاده برای انجام بازیها در تبلتها و گوشیهایهوشمند تبدیل شود.
مدیاتک قدرت بهبود کارایی پردازندههای گرافیکی را دارد، اما به نظر میرسد این کمپانی کمی در این حوزه بی توجهی میکند. مدیاتک غالبا از پردازندههای گرافیکی Mali کمپانی ARM استفاده میکند که برخی از آنها قدرت پردازشی برابر ۳۷۸ گیگافلاپس دارند. در صورتی که مدیاتک از پردازندهی گرافیکی ۶ هستهای Mali-T760 MP6 استفاده میکند، از نظر پردازندهی گرافیکی نیز میتواند کوالکام را مقهور قدرت خود کند.
مدیاتک با سرعت خارقالعادهای رشد کرده و میتواند در آیندهی نزدیک کوالکام را بهراحتی به زیر بکشد، اما در این راه، علاوه بر ضعف تراشههای مدیاتک در حوزهی پردازندههای گرافیکی، چالشهای دیگری نیز وجود دارد. دو مسالهای عمدهای که میتواند مدیاتک را از زدن تیر خلاص بر پیکر کوالکام باز دارد، عدم انتشار عمومی کدهای کرنل تراشهها و پشتیبانی محدود از فرکانسهای شبکههای مخابراتی توسط تراشههای مدیاتک است. کوالکام با معرفی تراشهی جدید، کدهای توسعه یافته برای کرنل تراشههای اسنپدراگون را بصورت عمومی منتشر میکند که این موضوع دست توسعهدهندگان را برای ارائهی رامهای اختصاصی باز گذاشته است، اما مدیاتک چنین سیاستی را در پیش نمیگیرد و در نتیجه نمیتوان گزینههای زیادی را در بین رامهای توسعه یافته برای گوشیهای مبتنی بر تراشههای مدیاتک مشاهده کرد. مدیاتک تنها شمار معدودی از شرکای خود را از کدهای کرنل بهرهمند میکند که این موضوع خریداران گوشیهای مبتنی بر مدیاتک را از بروزرسانی و ارائهی رامهای اختصاصی رسمی نظیر سایانوژن محروم کرده است. مسالهی دوم، پشتیبانی مدیاتک از باندهای محدودی از شبکههای LTE است که در شبکههای مخابراتی کشورهای غربی چندان مورد استفاده نیست.
همه چیز در آینده به این دو کمپانی بستگی دارد. بسیاری تراشهی اسنپدراگون 810 کوالکام را یک محصول انقلابی میدانند. در جبههی مقابل نیز مدیاتک با MT6795 قرار دارد. مدیاتک در تمامی حوزهها قدرت برابری با کوالکام دارد و در صورتی که تایوانیها بتوانند قدرت پردازندهی گرافیکی تراشههای خود را بهبود بخشند، شاهد یک مبارزهی شانه به شانه خواهیم بود. محصولات ارائه شده توسط مدیاتک بسیار ارزانتر است و از نظر قدرت پردازشی نیز میتوانند بسیاری از وظایف سپرده شده را به نحو احسن انجام دهند. مدیاتک در ابتدای کار بازار محصولات رده پایین را نشانه رفته بود که با موفقیت سهم عمدهای از بازار در این حوزه را در اختیار گرفته است، هرچند کوالکام نیز اخیرا به خوبی در این بازار خودنمایی کرده است.
باید منتظر بود و دید که آیا مدیاتک میتواند کاری را که کمپانیهایی نظیر هوآوی، سامسونگ و اینتل نتوانستند انجام دهد، عملی خواهد کرد. در صورتی که مدیاتک توجه بیشتری به خواستههای مصرفکنندگان غربی داشته و همچنین پردازندههای گرافیکی خود را نیز تقویت کند، دیگر از نظر سختافزاری مشکلی نخواهد داشت. همکاری با کمپانیهایی نظیر سایانوژن، مواضع تایوانیها را در برابر رقیب آمریکایی بیش از پیش تقویت خواهد کرد. نظر شما در این خصوص چیست؟
- ۹۳/۱۱/۲۵